БАННЕРЫ И

ССЫЛКИ НА

САЙТЫ КОЛЛЕГ



Батаев Д.К.-С. Вагапов А.Д., Мажиев Х.Н.

/Комплексный научно-исследовательский институт РАН/

  

Нохчийн меттан гIишлояран терминаш

/Строительная терминология чеченского языка/

 

 

āгIо /йу/ сторона side

арахьара āгIо /йу/ внешняя сторона exteriority

чоьхьара āгIо /йу/ внутренняя сторона interiority

ангали /ду/ стекло glass

~н тахта лист стекла sheet of glass

ангали-бамба /бу/ стекловата fibre glass, glass fibre

ангалитухург /ву/ стекольщик glazier, glass cutter

ангалихадорг /йу/ стеклорез glass-cutter

āпари /ду/ желоб trough, gutter, chute

атлан /йу/ железная скоба clamp, cramp, fastening

аьрда-бōгIам /бу/ центральный опорный столб chock (block)

аьста /йу/ дексель

балкон /йу/ балкон balcony

басар /ду/ краска dye, paint

         баьццара ~ зеленая краска green paint

кIайн ~ белая краска white paint

         сийна ~ синяя краска blue paint

         цIен ~ красная краска red paint

         Iаьржа ~ черная краска black paint

басархьокхург /ву, йу/ маляр painter

баьхьа деревянная (снегоуборочная) лопата spade

беда /бу/ плоская крыша flat roof

бел йу лопата spade, shovel

баьхьа-бел йу совковая лопата spade

чами-бел йу совковая лопата spade

ира бел йу штыковая лопата spade

бетон /йу/ бетон concrete

бетонкегорг /йу/ бетономешалка concrete mixer

бетон йотта бетонировать to concrete

бетонйуттург /йу/ бетонщик concrete worker

биргIа /йу/ труба pipe

бōгIам /бу/ столб post, pole, column; log, beam

         аьчка ~ железный столб iron post

бетонан ~ бетонный столб concrete column

         дечка ~ деревянный столб beam

телеграф ~  телеграфный столб telegraph pole

божал /ду/ сарай, хлев shed

бомбиларма /йу/  бомбоубежище

боршам /йу/ раствор thin grout

бригада бригада brigade, crew

бригадир бригадир brigadier

бульвар бульвар boulevard 

бульдозер бульдозер bulldozer 

бун /йу/, мн. баннаш лачуга, хибарка, шалаш hovel, hut, shack

         котамийн ~ курятник hen-house

         хехочуьнан ~ сторожевая будка

бух /бу/, мн. баххаш /ду/ основание, фундамент base

         цIийнан ~ фундамент дома

бух ботта закладывать фундамент

бIов /йу/,  мн. бIойнаш (многоэтажная) боевая башня tower

вāба /йу/, мн. вāбанаш лом

вани /йу/ ванна bathroom

варзап /йу/ кувалда, молот hammer

варкхал /бу/ боковая балка, стропило

васхал /йу/ полка shelf, berth (in train)

         аьчка васхал металлическая полка iron shelf 

         дечка васхал деревянная полка wooden shelf 

         лекха васхал высокая полка high shelf 

         шуьйра васхал широкая полка wide shelf

воттана /йу/ рубанок plane

газларма /йу/ газохранилище

газпеш /йу/ газовая плита gas-stove 

газон /йу/ газон lawn

газонбай /бу/ газон, lawn

гам /бу/, мн. гаьмнаш /ду/ тяпка, мотыга hoe, mattock

гараж /йу/ гараж garage

герзларма /йу/ арсенал arsenal 

гēриг /йу/, мн. гаьргаш черепица tile(s)

гýра /бу/, мн. гýранаш /ду/ рама frame

кора-гýра /бу/ оконная рама window-frame

наьIар-гýра /бу/ дверная рама door-frame

гул /бу/ [гулан, гулана, гуло, гулаца, гулах, гуле, гулал; мн. гулаш ду] кряж, короткий обрубок толстого бревна (mountain-)ridge; bloc, log 

гIайба /бу/ строительная подушка, продольная балка

гIайракх /йу/ песчаник sandstone

гIāла /йу/, мн. галанаш город, дворец, замок town, tower

гIâп /йу/, мн. гIēпаш застава, крепостная стена,

гIаш-некъ /бу/ тротуар, пешеходная дорожка

гIишло /йу/ строение, здание building

гIишлойохор /ду/ снос pull down building

гIишлояр /ду/ строительство building, construction

гIишлояран бригада /йу/ строительная бригада construction gang

гIишлояран говзалла /йу/ строительное искусство building art

гIишлояран гIирс /бу/ building materials

гIишлояран инженер /ву, йу/ инженер-строитель building-engineer

гIишлояран комплекс /йу/ строительный комплекс building complex // estate

гIишлояран коьчал /йу/ строительный материал building materials

гIишлояран майда /йу/ стройплощадка building site, building yard

гIишлояран урхалла /йу/ строительное управление house-building management (commitee)

гIишлоярхо /ву, йу/ строитель builder

гIōпаста /-наш/ /йу/ прилавок, стойка bar

гIуортор /-аш/ /йу/ подпорка bearer, bracket, stub

гIý /йу/ 1. колодец; 2. скважина chink, pore

бурутуху гIу буровая скважина borehole

газзан гIу // газгIу газовая скважина gas well

мехкадаьттан гIу нефтяная скважина oil well

гIум /йу/, мн. гIамарш песок sand

         екъа гIум сухой песок dry sand

         тIеда гIум влажный песок sand

         гIоргIа гIум крупнозернистый песок coarse-grained sand, large-grained sand, coarse sand

         кIеда гIум мелкозернистый песок fine-small-grained sand

гIум-чорпа /йу/ раствор lime mortar

дечиг /йу/ древесина wood

         екъа ~ сухая древесина dry wood

         тIеда ~ сырая древесина moist wood

дечкан пхьар столяр, плотник carpenter

диг /ду/, мн. дагарш топор axe

дуос /ду/, мн. десаш строевой лес timber

дукъý /ду/ 1. бревно; 2. матица beam

жагIа /бу/ гравий, щебень gravel, broken, crushed stone

         бакхий ~ крупный щебень large gravel

         кегий ~ мелкий щебень fine gravel

жамболт  /ду/ топорик small axe

жир /йу/ древесные опилки sawdust

жоммагIа /ду/ тесло, тесак, топорик small axe, hatchet

жIов /-наш/ /йу/ молоток hammer

         аьчка ~ металлический молоток iron hammer

         дечка ~ деревянный молоток wooden hammer

         ризаьнки ~ резиновый молоток rubber hammer

зIāразукъ /йу/ 1. подъемный кран crane; 2. блок winch

кашков /ду/ склеп crypt

квартира /йу/ 1. жилая квартира flat (Br.), apartment (US), 2. снимаемая квартира lodgings

керт /йу/ ограда fence, enclosure, rail

аьчка керт /йу/ железная ограда iron fence

бетонан керт /йу/ бетонная ограда concrete fence

дечка керт /йу/ деревянная ограда wooden fence

кибарчигийн керт /йу/ кирпичная ограда brick fence

серийн керт /йу/ плетень, плетеная ограда wattle fence

сеткех йина керт /йу/ сеточная ограда

керт /йу/ огoрoд court, courtyard, yard

кибарчиг /йу/ кирпич brick

буьйда кибарчиг сырой кирпич, саман air brick, adobe

еттана кибарчиг обожженный кирпич brick

кибарчкийн зовт /йу/ кирпичный завод brickworks

килс /йу/ церковь church

кир /бу/ известь lime

киртōхар /ду/ побелка whitewashing

ков /ду/ ворота, проход gate, gateway

         забарш йолу ~ резные ворота, расписные ворота

когаш козлы trestle

кор /ду/ окно window

         дечка ~аш деревянные окна wooden windows

забарш йолу ~ резные окна, расписные, узорные окна

къора кор глухое окно deaf window

пластикан ~аш пластиковые окна

кōра-у /ду/ подоконник window ledge, windowsill

кōьчал /йу/ материал material

         лаккхара дикалла йолу ~ (высоко)качественный материал high quality material

куп /йу/, мн. каппаш 1. квартал block; 2. участок block

гIишлояран куп стройучасток building site

кхāло // кхāлор /йу/ кровля, покрытие (из соломы, глины и т.д.) roof

кхаьлла /йу/ род крепости, замок

кхēр /бу/ камень stone

къора кор /ду/ хь. кор

кIāжа /бу/ петля hinge

кIāра /йу/ телятник calf shed

кIир /бу/ алебастр alabaster

лаба /йу/ козырёк peak, visor

лами /бу/ лестница ladder, staircase

масалами ~ эскалатор escalator, moving staircase

муьшалами веревочная лестница string ladder

цIейойу ~ пожарная лестница fire ladder

шигадолу ~ стремянка step-ladder

лаппагIа /-наш/ /йу/ лачуга, хибарка hovel

лард /йу/ основание, фундамент base

бетонан лард /йу/ бетонный фундамент

блокех йина лард /йу/ блочный фундамент

 

ларма /йу/ подвал, погреб, хранилище сellar, basement

латта /ду/ 1. земля earth, 2. глина clay

         декъа ~ сухая глина dry clay

         тIēда // тIуьна ~ влажная // сырая глина humid clay

маркхал /йу/ мергель marl

мармар /бу/ мрамор marble

         кIайн ~ белый мрамор white marble

         цIēн ~ красный мрамор red marble

Iаьржа ~ черный мрамор black marble

мастерок /йу/ мастерок trowel

мастика /йу/ мастика paste, mastic, floor polish

маьлха кешнаш /ду/ солнечный склеп

маьIиг /йу/ угол corner

мокхаз /бу/ кремень, гранит granite

момсар /йу/ минарет minaret

монтаж /йу/ монтаж erection, installation, mounting

морзагI /бу/ щипцы nipper, tongs

монтажник /ву/ монтажник erector, rigger, fitter

нанацIа /ду/ большая комната drawing room, living room

нартуол /йу/ свод, арка, арочное перекрытие arch

наьI, мн. наьIарш /йу/ дверь door

         ангалин ~ стеклянная дверь glace door

арахьара ~ наружная дверь front door, exterior door

аьчка ~ железная дверь iron door

буто ~ бронирóванная дверь armoured door

дечка ~ деревянная дверь wooden door

чоьхьара ~ внутренняя дверь interior door

ши га долу ~ двустворчатая дверь folding doors

наьIapIам /йу/ дверная ручка door-handle

наьI-сагIа /йу/ дверной порог doorstep, threshold

некъ /бу/ дорога, путь root, street, road

аьчка // цIерпоштан ~ железная дорога railroad, railway

боккха ~ автострада highway

вордан ~ проселочная дорога cart-trek

гIаш ~ пешеходная дорога

жагI биллана ~ грейдерная дорога earth road

коьрта ~ главная дорога main road

лаьттабухара ~ подземная дорога underground way, subway

силам диллана ~ асфальтированная дорога asphalting road

тIулган ~ мощеная дорога paved road

юьртара ~ проселочная дорога country road

некъбиллар /ду/ прокладка дороги road building

нишке /йу/ уборная, сортир toilet

ōга /ду/, мн. оганаш стена, перегородка wall,

ханнийн ога бревенчатая стена timbered wall

ōкъам /бу/ глыба block

опалубка /йу/ опалубка ю

орцха брусок spar, ingot

пēнастогар /бу/ бра bra

поппар /бу/ раствор глины, замес

поппаран белхи /бу/ помочи при обмазке стен

палсту /йу/ пластина slab

пен /бу/ стена wall

бетонан ~ // бетонах бина ~ бетонная стена concrete wall

тIулган ~ каменная стена stone wall

кибарчигийн ~ кирпичная стена brick wall

буьйда кибарчигийн ~ саманная стена, сырцовая стена air brick wall, adobe wall

пенакехат /ду/ обои wallpaper

пēтар /йу/ квартира, апартамент flat, apartment, accommodation

пеш /йу/ печь stove; kiln

         газпеш газовая плита gas-stove

         тоькапеш электроплита electric stove

пешйийриг /йу/ печник stove-setter, stove-repairer

пилта /йу/ плита cooker, slab

пирамида /йу/ пирамида pyramid

плитка /йу/ плитка (для укладки) flagstone

поппар /бу/ глинянный замес pug

поппар хьаха обмазка глиной to pug

пурхие /йу/ 1. поперечина, 2. диал. веранда

пхьа /йу/, пхьēнаш горное поселение

пхьалг1а /йу/ мастерская workshop

пхьар /ву йу/ мастер artisan, craftsman

пхьēда /йу/ селение (старинного типа)

phola ремесло handicraft

дечка пхьола плотничье дело carpenty

пхьоьгIа /йу/ сходка

пIендагIа // пIондагIа // пIиндагIа /ду/ планка, плинтус

рагIу /ду/ навес penthouse

рейка /йу/ рейка lath

ремонт ремонт /йу/, тояр /ду/ rehabilitation, repair

ринжа /ду/ калитка wicket-gate

са /бу/ угол corner, math. angle; грань edge

арахьара са внешний угол exterior angle

саз-латта /ду/ вязкая глина tenacious clay

сацкъар /бу/ строительная глина building clay

саьнгар /йу/ траншея trench

сēнакхер /бу/ угловой камень

сени /йу/ коридор corridor, hall, lobby

силам /ду/ смола, асфальт asphalt

силам дилла асфальтировать to asphalt

силамдиллар /ду/ асфальтировка asphalting

силам диллина некъ /бу/ асфальтированная дорога asphalting road

силам-некъ /бу/ асфальтированная дорога asphalting road

сторпал /йу/ стропило rafter

сунт /йу/ плотина, запруда dam, dike, weir

тахта /ду/ лист (стекла, железа и т.д.) sheet

терхи /йу/ 1. полка, выступ, stair; 2. цоколь plinth, socle

ламин терхи ступенька stair

товха /йу/ камин fire-place

тоьла /йу/ землянка dugout, mud hut

туп 1 /йу/, мн. туьпаш стан camp, тех. mill

туп 2 /йу/, мн. таппаш рулон roll

турба /йу/ труба tube, pipe

туьнталг /йу/ дымоход, печная труба chimney, funnel

тхов /бу/ 1. крыша roof; 2. потолок ceiling

лаьттара тхов тIе кхаччалц от пола до потолка from floor to ceiling тIоьхлара тхов /бу/ крыша roof

чуьра тхов /бу/ потолок ceiling

тховтиллархо // тховтуьллург // тхойнан пхьар кровельщик

тIай /ду/, мн. тIēш 1. мост bridge; 2. матица крыши tie-beam, joist

тIайтиллар /ду/ мостостроительство bridge-building

тIайтилларxo /ву/ мостовик bridge-building specialist

тгIа /йу/ ступень rung, stair, stage

тгIат /йу/ этаж, уровень floor, storey; level

тIегIишло /йу/ пристройка to put an extension to house

тIегIишло ян сделать пристройку к дому an extension to one’s house

тIо /бу/ шебень, булыжник ballast, (road)metal

тIорциш /ду/ брусчатка paving stones

тIулг /бу/ камень stone

тIулгботтар /ду/ кладка, камнеукладка, камнеукладочные работы

тIулгбиллар /ду/ камнеукладка bricklaying

тIулгбиллархо /ву/ каменщик (stone)mason, bricklayer

у /ду/, мн. уй // аннаш доска board, plank

уоти /уотеш/ /йу/ каморка, маленькая комнатка

урам /бу/ улица street

боккха урам /бу/ большая улица big street

жима урам /бу/ маленькая улица, улочка, переулок small street

готта урам /бу/ узкая улица narrow street

шуьйра урам /бу/ широкая улица large street, wide street

утарма /йу/ верея, опорный столб gatepost

уче /йу/ веранда veranda

ангалин ~ стеклянная веранда glass veranda

уьйтIе /йу/ двор court

уьсанг /йу/ хибарка, чулан; будка closet, box room

фонтан /йу/ фонтан fountain

фpонтoн /йу/ фpонтoн fronton

халсту /йу/ шлюз lock, sluice, floodgate

хен /бу/, мн. ханнаш бревно beam

херо /йу/ щель, просвет chink, crack, fissure, slit

херх /бу/ пила file

         цхьаммо хьокху херх ножовка

шиммо хьокху херх двуручная пила

хибиргIа /йу/ 1. водопровод water-pipe, plumbing

хибиргIан магистраль // хин магистраль /йу/ водопроводная магистраль water-mаin

хибиргIан сеть // хин сеть /йу/ водопроводная сеть water-supply

хибиргIан станци // хи доуьйту станци /йу/ водопроводная станция water-works

хидиллархо // хидалорхо /йу/ водопроводчик plumber

хи долу чоь санузел bathroom facilities

 хиларма /йу/ водохранилище reservoir, cistern

хьаштагIа /йу/ уборная, сортир toilet

хьокха /бу/, мн. хьокхий /ду/ кол stake, свая pile; хьокхий детта забивать сваи to pile

хьостам /бу/ гвоздь nail, spike

хьостамбоккхург /йу/ гвоздодёр

хIож /йу/, мн. хIажарш колотушка, тех. баба (копра)

хIусам /йу/ жилой дом, апартаменты accomodation

хIусмаш яр // хIусмияр /ду/ жилищное строительство house-building

цемант /йу/ цемент cement

цхар /ду/ [цхаран, цхаро, цхарах, цхаре; мн. цхараш] козырёк small awning on the fence, louver // louvre

цIа /ду/, мн. цIенош 1. дом house, building; 2. комната room

         горга ~ круглый дом round house, building

         дина далаза ~ недостроенный дом under construction house

кха тIера ~ дачный дом summer house

ткIалдина ~ многоэтажный дом multistorey building // house

цхьагIатйолу ~ single-storey house, one-storey house

цIаьлиг /ду/, мн. цIаьлгаш комнатка, домик small house

цIаьнкъа /йу/ пол flооr

         аннийн ~ деревянный пол wooden floor

         бетон йиллана ~ бетонный пол concrete floor

паркет йиллана ~ паркетный пол parquet floor

пилта йиллана // экъа йиллана ~ плиточный пол tiled floor

цIаьнкъин y /ду/ половица floorboard

цIено /ду/ дом house

панель- ~ панельный дом panel house

тIекIал ~ // тIекIалдоьттана ~ многоэтажный дом multistorey building // house

тIулгийн ~ каменный дом stone house

цхьагIатйолу ~ одноэтажный дом single-stage, one-storey house

ханнийн ~ бревенчатый дом beam hous

цIурко /бу/ самый верхний камень башни keystone

чардакх /йу/ вышка turret, (watch-)tower

         мехкадаьттан ~ нефтяная вышка derrick

         хехойн ~ сторожевая вышка watch-tower

чардакх тхов /бу/ чердак, чердачное помещение

чечакх /йу/ бахрома /на ребрах лесоматериала/

чоь /йу/ помещение room

         зовтан ~ заводское помещение

         складан ~ складское помещение

чоргIе /йу/ 1. желоб; 2. гребень крыши

чорпа /йу/ раствор grout, lime mortar

         бетонан ~ бетонный // строительный раствор grout

чуурам /бу/ переулок narrow side-street, line

чухчари /йу/ каскад, водопад cascade, waterfall

чхар /бу/ 1. глыба block; 2. бут rubble, quarry-stone

чхар ботта бутить fill with rubble

чхарботтар /ду/ бутовая кладка masonry

чIерг /бу/ перекладина, поперечная балка

чь /бу/ клaдовая pantry, larder, storeroom

чIинг /йу/ плотина dam

         хи тIера ~ речная плотина river dam

шагатIулг /бу/ мрамор marble

         куц-чкъор ден ~ отделочный мрамор decoration marble

швелер /йу/ швеллер  

шифер /йу/ шифер slate

шлак /йу/ шлак slag

шлакобетон /йу/ шлакобетон slag concrete

шлакоблок /йу/ шлакоблок breeze bloc

экъа /йу/ 1. плита tile, (thin) stab; 2. плитняк flagstone, quarrystone, flate shale

юкъ /йу/, мн. яккъаш пролет bay

Iаьржа кехат /ду/ толь, рубероид tarred roofing felt

 

Литература

 
  1. Алироев И.Ю. Сравнительно-сопоставительный словарь отраслевой лексики чеченского и ингушского языков и диалектов. – Грозный, 1975. – 387 с.

  2. Алироев И.Ю. Нахские языки и культура. – Грозный, 1978. – 292 с.

  3. Мациев А.Г. Нохчийн-оьрсийн словарь. – Москва, 1961. – 630 с.

    1. Чокаев К.З. Строительная лексика в вайнахских языках. – Ежегодник ИКЯ, т. 2. – Тифлис, 1975.

    2. W.F. Ryan and Peter Norman. English-Russian and Russian-English Dictionary. – 1995.

© arby555

Создать бесплатный сайт с uCoz